“Niet teveel schrijven, niet teveel denken, maar vooral doen.”

Zou je allereerst wat over jezelf en je rol binnen Alliander willen vertellen?
“Ik ben Abel en werk nu twee jaar bij de regionale netbeheerder Alliander. Sinds november 2023 heb ik hier de rol van ethicus. Voorafgaand aan de rol van ethicus, ben ik werkzaam geweest als trainee bij onderdeel van het Alliander Traineeship. Voordat ik bij Alliander ben gaan werken, heb ik de bachelor Rechtsgeleerdheid gedaan aan de Universiteit van Amsterdam en de master Rechtsfilosofie in Leiden. In de tijd van mijn studies ben ik ook werkzaam geweest in de (social) startup-wereld. Vooral bij de master Rechtsfilosofie is de link met filosofie en ethiek gelegd.”

“In mijn rol als ethicus bij Alliander ben ik aanjager van het thema ‘ethiek’. Hoofdzakelijk richt ik mij op het ethisch verantwoord handelen van de rechtspersoon. Vaak is er binnen de ethiek voornamelijk aandacht voor de individuele of persoonlijke ethiek, maar is er nog weinig zicht op het ethisch verantwoord handelen van een organisatie. Dit valt deels te verklaren door het feit dat het lastiger is om een rechtspersoon aan te spreken, aangezien zij velen monden of geen mond heeft, en daarmee mandaat en verantwoordelijkheid niet bij één persoon liggen. Ondanks dit gegeven is het wel belangrijk om ethiek zichtbaar te maken binnen rechtspersonen, aangezien de impact van de keuzes van hen vele malen groter is dan die van natuurlijke personen.

“In mijn rol als ethicus heb ik een methodiek ontworpen. Dit is de ‘Midas Methode’, vernoemd naar de Griekse mythe van Koning Midas. De Midas Methode bestaat uit een aantal stappen gericht op het zichtbaar maken en beantwoorden van een ethisch vraagstuk. Door te kijken naar de betrokken stakeholderperspectieven, (kern)waarden, conflicten in het vraagstuk en de brede impact van mogelijke keuzes, kun je als rechtspersoon een weloverwogen en onderbouwd besluit formuleren. Bovendien, en misschien zelfs belangrijker, maakt de methode het besluitvormingsproces transparant.”

Hoe ben je in de rol van ethicus terecht gekomen?
“Bij het begin van mijn periode als trainee werd voor mij vrij snel duidelijk dat ik voor Alliander een nogal atypische achtergrond heb. In tegenstelling tot de meeste collega’s heb ik geen technische (studie)achtergrond en dan ook niet in de IT of het traditionele management. Ik ben de eerste werknemer ooit bij Alliander met een studieachtergrond in de Rechtsfilosofie. Gezien deze ‘bijzonderheid’ werd ik al snel gelabeld als iemand die met filosofie en ethiek bezig is, wat ook zeker klopt. Toen er vervolgens behoefte was aan iemand die ervaring had met het thema van bredere filosofie/ethiek, buiten de digitale ethiek, kwam mijn naam al snel - lees: als enige - naar voren. Ik zocht op dat moment ook een vervolgstap in mijn traineeship dus dat kwam heel goed uit.”

Waarom is het belangrijk om een ethicus in huis te hebben?
“Ethiek speelt een rol in het leven op het moment dat we keuzes maken. En dat doen we niet alleen als individuen, maar ook als organisaties. Een organisatie met een maatschappelijke verantwoordelijkheid moet vooral heel bewust omgaan met de keuzes die zij maakt. Wij, als Alliander, zijn verantwoordelijk voor het energienet in ongeveer éénderde van Nederland. Dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Daarom is het voor ons heel belangrijk om op een ethisch verantwoorde manier om te gaan met deze verantwoordelijkheid.”

Hoe ziet jouw werk er als ethicus of toegepast filosoof in de praktijk uit?
“Het voornaamste wat wij doen is het toepassen van de Midas Methode op verschillende (ethische) vraagstukken. Daaromheen zijn we ook bezig met het uitwerken en implementeren van assessments, die dienen als signaleringstools voor (ethische) vraagstukken. Op deze manier kunnen vraagstukken makkelijker gesignaleerd en behandeld worden. Daarnaast ben ik secretaris van de Adviescommissie Ethiek. Dit is een adviesorgaan dat aanvullend geraadpleegd kan worden. De commissie bestaat uit zowel interne als externe professionals uit verschillende vakgebieden die affiniteit met het thema ‘ethiek’ hebben en ervaring met besluitvorming. De afdeling ethiek neemt hier zelf inhoudelijk geen deel aan, gezien onze neutrale en objectieve rol in het behandelen van vraagstukken. Als laatste zijn we bezig met de ontwikkeling van de afdeling ethiek en de rol van de ethicus. Wij doen dit namelijk ook voor het eerst en daarom is het zo nu en dan nog een zoektocht naar de juiste toepassing.”

“Wat het toepassen van ethiek binnen Alliander bijzonder maakt, is dat je te maken hebt met de complexe wereld van de energietransitie. Er spelen niet alleen technische of technologische maar ook sociale en organisatorische vraagstukken. De energietransitie zorgt ook voor veranderingen in de samenleving en de interne organisatie. Een interessante bijkomstigheid is dat Alliander een semipublieke organisatie is, wat betekent dat je werkt met gemeenschapsgeld. Daardoor is de verantwoordingsplicht groter dan bij private organisaties.”

Is er in grote organisaties wel ruimte voor een (toegepast) filosoof?
“Voor een toegepast filosoof is er zeker ruimte in een grote organisatie! Juist in grote organisaties is besluitvorming een uitdaging, vooral bij complexe vraagstukken. Daarnaast zijn organisaties of rechtspersonen, net als natuurlijke personen, altijd op zoek naar een raison d’être en maken zij elke dag keuzes. Daarbij spelen filosofie en ethiek een belangrijke rol. Een toegepast filosoof of ethicus kan een rechtspersoon goed helpen bij het vormen en het uitdagen van haar waarheid.”

Wat zijn jouw aanraders aan studenten of jonge professionals die carrière als toegepast filosoof willen maken?
“In lijn met de slogan van Nike zal ik zeggen: ‘just do it!’. Kom in actie. Ga dingen uitproberen. Niet teveel schrijven, niet teveel denken, maar vooral doen. Dat is natuurlijk een beetje een contradictie voor filosofen en je moet zeker ook wel nadenken, maar gewoon niet al te veel. Kijk om je heen. Het is zo waardevol om binnen een organisatie of in een bepaalde omgeving om je heen te kijken en te luisteren. Op een bepaald moment ga je zien welke normen en waarden er leven, wie de stakeholders zijn, wat de conflicten en uitdagingen zijn en wat de ‘waarheid’ is waarin de organisatie of persoon leeft.”

“Doe ook niet alles zelf of alleen. De dingen die ik nu doe, de methode die ik heb ontwikkeld, heb ik echt niet helemaal zelf bedacht. Het is alles wat ik mee heb genomen vanuit mijn studie, vanuit eerder werk en vanuit mijn huidige werk. Mijn gedachten zijn geen originele gedachten. Het resultaat is origineel, maar dat betekent niet dat ik alles zelf bedacht heb. Ik adviseer dan ook echt om met anderen in gesprek te gaan. Kijk welke kennis en ervaringen je mee kunt nemen. Je hoeft echt niet helemaal vanaf nul te beginnen.”

Heb je ook nog tips voor het vinden of creëren van werk als toegepast filosoof?
“Ik denk dat voor iedereen, dus niet alleen voor filosofen maar voor alle mensen, werknemers, arbeiders (‘arbeider’ is wel een leuk woord), het van belang is om je bewust te zijn van wat jij belangrijk vindt in het leven. Dus de vraag is: Wat zijn mijn kernwaarden? Zoek vervolgens de organisatie die daarbij past. Want het allerergste is om te werken voor een organisatie die sterk afwijkt van jouw kernwaarden.”

“Een tweede tip is: realiseer je dat je eigenbelang echt zwaar ondergeschikt is aan het collectieve belang. Het feit dat jij veel geld verdient, is fantastisch, maar dat gaat je leven echt niet veel leuker maken. Misschien tot op zekere hoogte, maar het is zoveel belangrijker om een betekenisvol leven te leiden. Een laatste tip is om te investeren in een netwerk, een netwerk in de breedste zin van het woord Een groot en kleurrijk netwerk geeft je meer mogelijkheden, meer inzicht en meer waarde. Uiteindelijk zijn wij zonder iemand, niemand.”