De filosoof Isaiah Berlin werd in 1909 in Riga geboren en bracht een deel van zijn jeugd door in St. Petersburg. De familie Berlin vluchtte in 1921 naar het Verenigd Koninkrijk. Berlin werkte in de oorlog voor de Britse geheime dienst. In 1945 was hij een paar dagen in St. Petersburg en kwam min of meer toevallig met Achmatova in contact. Ze praatten een hele nacht met elkaar. Achmatova vertelde over haar meisjesjaren, haar huwelijk en de executie van haar man. De Sovjets stonden haar niet meer toe te publiceren. Zij droeg haar gedichten voor. Ze praatten over hun beider passie voor de grote Russische schrijvers. Achmatova bekende haar eenzaamheid en hij vertelde over Londen. De volgende ochtend om elf uur ging Berlin terug naar zijn hotel. Hij was zozeer onder de indruk van haar persoonlijkheid dat hij zichzelf op het hotelbed liet vallen en uitriep: “Ik ben verliefd, ik ben verliefd!”
Stalin was minder gelukkig met het bezoek van de Britse geheimagent aan Achmatova. De dag na Berlin’s vertrek werd als represaille Achmatova’s zoon gevangen genomen. Tien jaar bracht Lev Goemiljov door in goelagkampen op de Russische steppe. Hij nam zijn moeder de ontmoeting met Berlin tot aan haar dood kwalijk. In de barre goelag vroeg hij zich vol wrok af hoe een mens in zoveel ontberingen kon overleven. Hij trok een parallel tussen zijn leven en dat van het Russische volk. Na zijn vrijlating bestudeerde hij de Centraal-Aziatische nomaden en kwam tot de conclusie dat Russen een genetische suprematie bezitten om in barre omstandigheden te overleven. Die theorie paste uitstekend bij de machtspolitiek van niemand minder dan Vladimir Poetin. Lev Goemiljov werd een van de denkers waarnaar Poetin tot op de dag van vandaag verwijst als filosofische basis van zijn geopolitiek. Berlin, de filosoof van de vrijheid, accepteerde geen superioriteit van bepaalde culturen over andere. Hoe cynisch is het dat juist hij door een bezoek aan Achmatova deze bizarre keten van gebeurtenissen in gang heeft gezet. Door zijn bezoek ontwikkelde zich ideeëngoed dat door een autocraat wordt gebruikt als filosofische grondslag voor de bezetting van een vrij land. Het land waar Achmatova zo van hield.
Prachtige column!