Cultuuraanbieders
Een jaar geleden, vlak voordat ze afstudeerde, startte Anna als programmamanager bij stichting Cultuur+Ondernemen. “Dit is een kenniscentrum dat het ondernemerschap in de cultuursector bevordert. Culturele organisaties en zelfstandige kunstenaars zijn erg afhankelijk van ‘geefgeld’, zoals subsidies, sponsorgelden en giften. Dat maakt kunstenaars kwetsbaar. Wij helpen hen om op een zakelijke manier naar hun activiteiten te kijken. Dat doen we bijvoorbeeld met workshops, webinars en online tools.” Onlangs publiceerde Anna een Besliskaart die cultuuraanbieders helpt met de vraag of ze hun aanbod gratis online moeten zetten. Deze tool (zie pag. 28/29) illustreert hoe je met filosofische kennis en vaardigheden een praktisch resultaat neerzet.
Met de juiste vragen help je mensen om voor zichzelf te bepalen wat ze echt belangrijk vinden.
Het uitgangspunt van deze Besliskaart is volgens Anna filosofisch. “Kijk, een filosoof is natuurlijk niet de enige die kan adviseren over het al-dan-niet gratis publiceren van een schilderij, theatervoorstelling of muziekstuk. Consultants en organisatieadviseurs houden zich ook met dit soort vraagstukken bezig, maar doen dat op een andere manier. Het grote verschil is dat zij focussen op oplossingen, terwijl een filosoof focust op vragen. Met de juiste vragen help je mensen om voor zichzelf te bepalen wat ze echt belangrijk vinden. Niet wat ze zouden moeten doen, zelfs niet wat ze zouden willen doen, maar wat ze van belang vinden om te doen. En dat is precies het uitgangspunt van deze Besliskaart.”
Consistent en rationeel
John Rawls is een van de filosofen waar Anna door geïnspireerd raakte. “Met mijn collega deed ik onderzoek naar welke argumenten cultuuraanbieders gebruikten om te bepalen of ze hun aanbod gratis online wilden zetten. Hiervoor analyseerden we interviews, artikelen, blogs en vlogs waarin cultuuraanbieders beargumenteerden of zij voor of tegen waren. We constateerden dat veel argumenten eigenlijk helemaal niet helder waren. Op dat moment ging ik conceptueel denken. Met het idee van Rawls’ reflectieve evenwicht in mijn achterhoofd ben ik gaan zoeken naar de overtuigingen en waarden die ten grondslag lagen aan de vele verschillende argumenten. Dat alles heb ik in kaart gebracht en visueel vormgegeven in de Besliskaart. Je kunt deze van binnen naar buiten lezen: welke argumenten zijn voor mij relevant en sluiten deze aan op de waarden die ik belangrijk vind? Maar ook van buiten naar binnen: wat vind ik belangrijk en tot welke argumentatie en welke waarde-afweging leidt dat? Zo ga je als cultureel ondernemer heen en weer tot je argumenten, overtuigingen en waarden zoveel mogelijk met elkaar in overeenstemming zijn. Consistent en rationeel.” Anna weet zeker dat haar collega’s dit vraagstuk nooit op deze manier benaderd zouden hebben. Het denken in waarden is echt iets wat ze zichzelf als Toegepast Filosoof heeft aangeleerd. Ook voor de cultureel ondernemers is deze tool iets anders dan ze gewend zijn. Ze krijgen immers niet een oplossing aangeboden, maar een scala aan argumenten, overtuigingen en waarden. Anna wil ze daarmee aan de slag zetten. “Dat kan in het begin verwarrend zijn, maar uiteindelijk draait het om inzicht. Met de Besliskaart kan iedereen die plannen ontwikkelt voor het aanbieden van online cultuur, onderzoeken welk argument past bij de situatie, de persoon of de organisatie. Welk argument telt uiteindelijk het zwaarst? Maar ook wie de afgelopen maanden al een besluit heeft genomen over wel of geen gratis digitaal aanbod, kan bij deze Besliskaart te rade gaan. Hebben we destijds alle opties overwogen? Wat is nu verstandig om te doen? De besliskaart helpt mensen verder te denken dan alleen de primaire argumenten die ze hebben. Het gaat de diepte in, door te kijken naar wat ze echt belangrijk vinden.”
Filosofen gaan het debat aan om dingen op scherp te zetten.
Vragensteller
De manier waarop Anna haar functie bij Cultuur+Ondernemen invult, kan (toekomstige) toegepast filosofen inspireren. Het beroep van Toegepast Filosoof is nog volop in ontwikkeling. Als je in een vacaturebank op ‘marketeer’ zoekt, krijg je vele resultaten. Zoek je op ‘(toegepast) filosoof’, dan is de kans groot dat je scherm leeg blijft. De Toegepast Filosoof van nu is een pionier op de arbeidsmarkt. Het is niet toevallig dat juist dit thema centraal staat in het afstudeeronderzoek van Anna. Ook zij worstelde met de vraag welke waarde zij kon toevoegen aan haar organisatie. Inmiddels heeft zij daar veel meer inzicht in en die waarde gaat veel verder dan alleen het maken van een besliskaart. Anna: “Voor een groot deel draait het om je houding. Een Toegepast Filosoof is in de kern reflectief. Ik ben de vragensteller. Doen we het juiste en doen we dat op de juiste manier? Wat is eigenlijk het juiste? Typisch filosofische vragen die voor elke organisatie relevant zijn. Je neemt ook een bepaald soort vocabulaire mee, begrippen die anders nauwelijks gebruikt worden. Ik neem het woord ‘waarde’ tien keer zo vaak in de mond als mijn collega’s. Dat doet wat met je organisatie. Op een gegeven moment nemen collega’s dat vocabulaire over en gaan zij op een andere manier kijken naar wat ze doen.”
Waaier aan argumenten
Cultuur+Ondernemen is onlangs een nieuwe weg ingeslagen: van adviesorganisatie naar kennisorganisatie. Anna vult de rol van programmamanager in als kennismanager: “En ook nu ben ik weer de vragensteller. De eerste vraag die ik als filosoof natuurlijk stel, is: ‘Wat verstaan wij onder kennis?’ Maar ook vragen als: ‘Welke kennis hebben wij?’, ‘Wat is het verschil tussen informatie en kennis? en ‘Kun je een houding overdragen?’. Inmiddels is er een project opgezet dat zich bezighoudt met dit soort vragen en daarmee richting geeft aan de organisatie.” “De Besliskaart is een goed voorbeeld van wat er gebeurt als je je met deze vragen bezighoudt. Dit is een hele andere manier van kennisdelen. Normaal gesproken doen wij aan adviseren, workshops etc. Maar dit geen advies. Wij geven cultuurondernemers een waaier aan argumenten. Ze kunnen daarmee zelf uitvinden wat ze belangrijk vinden en welke waarden op het spel staan. Het geeft ze inzicht en het maakt duidelijk dat hun keuze niet vrijblijvend is. Filosofen gaan het debat aan om dingen op scherp te zetten. Wij zijn lastpakken en leven op als mensen ‘het even niet meer weten’. Dat betekent dat ze in het spanningsveld van conflicterende waarden terechtgekomen zijn. En daar gebeurt het!”
