Ik neem studenten en collega-filosofen regelmatig mee naar het bos om samen te filosoferen. Ik noem dit een walkshop. De walkshop is een actieve manier van filosoferen, niet alleen vanwege het lopen, maar ook vanwege de gestructureerde gesprekken en groepsgesprekken met meta-reflectie, waardoor de wandeldenkers dieper kunnen denken.
In stilte lopen
Het concept van een walkshop is simpel: een groep van bij voorkeur tussen tien en veertig mensen komt samen op een mooie locatie in het bos. Ik beschrijf een aantal walkshop-activiteiten, maar het repertoire is groter, met verschillende niveaus, afhankelijk van de groepsdynamiek. Na een korte introductie, waarbij de deelnemers een cirkel vormen - vaak met een boom als onderdeel van de cirkel - wordt er paarsgewijs al wandelend geconverseerd aan de hand van een filosofische vraag of opdracht, zoals ‘Wat is natuur?’ of ‘Introduceer jezelf aan de hand van een filosoof.’ Na een kwartier vormt de groep weer een cirkel (inclusief boom) om te reflecteren op de gesprekken. Daarna volgt een nieuwe ronde, met een nieuwe gesprekspartner en een nieuw onderwerp. Dit patroon herhaalt zich meerdere keren.
Daarna is het tijd voor andere activiteiten, zoals meditatief in stilte lopen. Wanneer de ‘wandeldenkers’ converseren, hebben ze oog voor elkaar, maar misschien weinig oog voor de natuur om hen heen. Door in stilte te lopen kan de omgeving beter worden ervaren en is er ook tijd om te kalmeren en de conversaties door te laten werken. Het in stilte lopen in een groep is heel anders dan in stilte lopen wanneer je alleen bent.
Oefening in vertrouwen
Een volgende oefening is het geblinddoekt lopen. De helft van de groep blinddoekt zich met een meegebrachte theedoek of shawl. Wanneer iedereen van die groep de blinddoek voor heeft, pakken de zienden iemand bij de arm mee om samen te lopen. De blinden mogen vrijuit praten, de zienden luisteren. Na een poos geblinddoekt lopen (zeg een kwartier) worden de blinden bij elkaar gezet; pas als de zienden hen hebben losgelaten en weg gestapt zijn, gaan de blinddoeken af. Op deze manier weten de blinden niet door wie zij begeleid zijn. Het is een vreemde ervaring om blind op een vreemde te moeten vertrouwen. Deze oefening is dus ook een oefening in vertrouwen. In de jaren dat ik deze oefening doe, is het vertrouwen nog nooit geschonden: niemand is gevallen. De oefening laat zien dat vertrouwen een deugd is die je kunt oefenen. Daarna wisselen de zienden en blinden van rol en is er na elke oefening een cirkel (inclusief boom) voor reflectie.
Bomen knuffelen
Vast onderdeel van een walkshop is het bomen knuffelen of boommeditatie. Iedereen kiest een boom uit om daar tijdens de meditatiesessie bij te blijven. Of je de boom knuffelt, ertegenaan leunt of er op een andere manier mee interacteert, is aan de deelnemer. Deze sessie kost minstens een kwartier. Het duurt namelijk even voor je gewend bent aan de situatie om in het bos te staan en een boom te omhelzen. Na afloop is er weer een groepsgesprek in een cirkel (met boom). Vrijwel nooit heeft iemand eerder een boom geknuffeld. De meeste mensen vinden het een positieve ervaring. Ze nemen zich voor het vaker te doen. Het is een bijzondere, ontspannende en ook intense ervaring.
Soms geef ik - of iemand van de wandelaars - een korte boslezing over filosofisch thema. Een walkshop duurt twee tot vijf uur en de afgelegde afstand bedraagt minstens tien kilometer. De walkshop is een ervaring in de natuur, samenzijn en weg zijn van het alledaagse leven. Het is daarom belangrijk dat er voldoende tijd is.
Verwoede wandelaars
Een walkshop is een intense manier van filosoferen waarbij niet alleen het hoofd, maar ook de rest van het lichaam aandacht krijgt. Lichamelijkheid, natuur, verbinding tussen mensen en natuur en deugden als luisteren, vertrouwen en aandacht, staan centraal. Een walkshop is een holistische ervaring die op denkwandelaars indruk maakt. Er wordt nog weinig gewandeld in de filosofie, terwijl veel filosofen toch verwoede wandelaars waren. Het leven is meer dan achter een scherm zitten, lezen of luisteren naar wat anderen te zeggen hebben. Een walkshop is niet alleen passief absorberen, maar is het leven zelf: een verdieping daarvan. Het onderscheid tussen het echte leven en je (school)verplichtingen valt tijdens een walkshop weg. Tijdens een walkshop zijn de deelnemers actief als zichzelf betrokken. Samen wandelend filosoferen in de natuur. Filosofie als levenskunst. De blije enthousiaste gezichten op de foto’s - een groepsfoto in het groen hoort erbij - spreken voor zich.
